Source: http://www.gocnhinalan.com/bai-tieng-viet/tien-oi-ta-xin-chao-mi.html
Kinh Thánh cũng khẳng định là “
người giàu vào thiên đường khó hơn con lạc đà đi lọt qua mũi kim”. Có
thể nói là tôi không ưa tiền, nếu không phải là thù ghét….
Tuy nhiên, tôi khám phá rất nhanh một điều: tất cả những gì hay những người tôi yêu thương đều “cần” và “yêu” tiền.
Tôi lớn lên trong một gia đình trung
bình, không nhiều tiền bạc, nhưng có một tuổi thơ tương đối êm đềm dịu
ngọt. Sàigòn những thập niên 50’s, 60’s trong các khu phố quanh vườn Tao
Đàn là những chuỗi ngày của bướm hoa và chim chóc. Rồi 3 năm trên những
đối thông vắng lạnh quanh Yersin Đà Lạt cũng là những hồi ức của nô
đùa, khám phá đầy tiếng cười. Bạn bè chúng tôi chỉ có một món đồ chơi
duy nhất là quả bóng cao su trúng được từ một giải thưởng ở trường. Tất
cả đồ chơi còn lại đều do tài sáng tạo của chúng tôi bằng các vật dụng
lượm lặt quanh nhà. Tôi hoa mắt khi dẫn con nhỏ lần đầu vào Toys”R”Us để
hắn chọn quà.
Tư duy về tiền bạc
Bước vào đại học, tôi say mê với những
văn phẩm nghệ thuật mang mầu sắc đấu tranh xã hội và hiện sinh từ Kafka,
Camus, Kierkegaard ..Tôi có một thái độ rất thịnh hành ngày đó là coi
thường những doanh gia (gọi là trọc phú) và tiền bạc (như thầy giảng,
không có đồng tiền nào mà không dính đến tội ác). Rồi Kinh Thánh cũng
khẳng định là “ người giàu vào thiên đường khó hơn con lạc đà đi lọt qua
mũi kim”. Có thể nói là tôi không ưa tiền, nếu không phải là thù ghét.
Tuy nhiên, tôi khám phá rất nhanh một điều: tất cả những gì hay những người tôi yêu thương đều “cần” và “yêu” tiền.
Một lần tôi bày tỏ hăng say với một cô
bạn gái,” có những thứ mà đồng tiền không mua được”. Cô cười,” vậy là
anh không biết shop (mua sắm)”. Tôi cũng cảm nhận là sau những lần thất
bại trên thương trường, tôi vẫn được thỏai mái hơn khi còn chút tiền.
Thật đúng như cô đào Zsa Zsa Gabor nói, “ Khóc đâu cũng là khóc, nhưng
tôi thích khóc trong chiếc xe Rolls Royce”.
Quyến rũ của tiền bạc
Tôi bắt đầu đi vào một thái cực khác, có
lẽ là “dark side” (phần đen) như truyện Star War. Tôi bắt đầu say đắm
người vợ (tiền) mà mình đã không biết yêu khi cưới. Tôi yêu tiền như một
đứa bé lần đầu bước vào tiệm kẹo. Trong các lớp tâm lý sơ đẳng, sách vở
dạy rằng con người bị chi phối và thúc đẩy bởi bốn động lực chính:
quyền lực, danh vọng, tiền bạc và “hóc môn” (hormones). Hóc môn là ăn,
nhậu, sex và thuốc. Mỗi người một kiểu, người thích món này hơn món
khác, người thích vài món, những anh chị mê cả bốn món thường vào tù rất
sớm. Tôi thì chỉ thích tiền.
Suốt thời trung niên, từ năm 30 tuổi đến
gần đây, tôi thấy đồng tiền là tất cả. Nó cho tôi những tác phẩm tuyệt
vời như chiếc xe Lamborghini vàng tôi mua tặng mình năm sinh nhật 33
tuổi; như chiếc đồng hồ Oris Artelier vợ tôi mua cho hai đứa (his and
her) trong một phút ngẫu hứng tại Monte Carlo; như chiếc du thuyền
Feretti tôi chia sở hữu (share ownership) với 3 người bạn khác ở Miami;
như cái condo nhỏ bé dễ thương cạnh bờ biển Puerto Viejo của Costa Rica;
như những bộ viết máy mang các tên huyền thọai như Mont Blanc, Cartier,
Montegrappa, Visconti…tôi dã tốn công sưu tập suốt 25 năm.
Đồng tiền cũng cho tôi những trải nghiệm
khó quên như chuyến du hành lạ lùng vào Tây Tạng huyền bí vào năm 1979
(rất ít người được phép thăm); như chuyến leo núi ở Cerro Castor phía
nam Argentina đầy mạo hiểm (súyt bị môt trận bão tuyết chôn vùi); như
lần đi dã ngọai safari ở Kenya nóng bức với một người tình Rawandan đen
hơn than đá.
Tôi quên mất những mặt trái của đồng
tiền để chỉ còn say đắm với lợi ích. Tôi cho rằng ba lợi ích lớn nhất
của đồng tiền nhìn từ góc cạnh trí thức là tự do, thì giờ và nhân tính.
Những người thực sự giàu ít khi phải làm
những gì họ không muốn. Họ cũng không bị buộc phải sống ở một nơi nào,
với những người họ không thích hay chịu đựng những áp đặt ngược đời. Họ
cũng có nhiều thì giờ hơn để chăm chú vào trọng điểm công việc vì đã có
nhiều nhân viên phụ làm các việc lặt vặt. Nhờ vậy, họ có thời gian để
thưởng thức văn hóa nghệ thuật nhiều hơn. Nhờ đồng tiền, những người
giàu có thường rộng luợng quyên tặng cho những nạn nhân kém may mắn của
xã hội. Họ cũng không bị những mặc cảm thua kém chi phối, nên nhân cách
họ thường cởi mở và dễ thích hợp.
Giới hạn của tiền bạc
Nhưng thực tế thường phức tạp và nhiều
thách thức hơn lý thuyết. Tôi tin rằng có rất nhiều người giàu đạt được
những tự do, thì giờ và nhân cách do đồng tiền mang lại. Warren Buffett
và Bill Gates là hai thí dụ điển hình. Tuy vậy, phần lớn những người
giàu tôi quen biết, cũng như chính cái “tôi” đáng ghét lúc xưa, phải
loay hoay trong cái bẫy của nghịch lý.
Trước hết, hành xử hàng ngày cùa chúng
tôi bị giới hạn vào trách nhiệm phải có với cổ đông, với nhân viên, với
khách hàng, với quyền lợi và thương hiệu của doanh nghiệp, và với cả
cộng đồng chung quanh. Chúng tôi không thể nói hay làm những gì có thể
gây hại đến những đối tác này. Bản thân chúng tôi cũng không có quyền bị
bệnh nữa. Tuy không như Steve Jobs đã làm cổ phiếu Apple giảm 8% khi
tin ông bị ung thư loan truyền, tôi và ban quản lý cũng phải dấu chuyện
tôi phải mổ tim (heart attack) vào năm 1999 để tránh ảnh hưởng xấu trên
cổ phiếu của công ty Hartcourt bé xíu.
Chúng tôi cũng bận rộn khủng khiếp khi
giàu có. Với những báo cáo, tin tức, Emails và điện thọai thường xuyên,
chúng tôi may mắn lắm mới có thì giờ nhàn rỗi để đọc hết một cuốn sách
trên 500 trang. Những tiệc tùng lễ hội liên tiếp không cho chúng tôi
thời gian để thư giãn với gia đình bạn bè. Bao nhiêu liên hệ thân tình
sâu xa đã bị sự giàu có chia cắt.
Rồi đến những họat động xã hội thiện
nguyện. Dù rộng lượng, nhiều người trong chúng tôi cũng không muốn danh
nghĩa hay tiền bạc bị lạm dụng cho những mục tiêu đen tối. Hơn nữa, khi
mở lòng giúp với vài trăm dollars nghe thật dễ dàng; vấn đề trở nên phức
tạp khi số tiền lên đến cả triệu dollar. Bộ phận kế tóan, thuế vụ, pháp
lý và PR phải nhẩy vào để khán duyệt và chỉ dẫn.
Những phúc lộc không tiền
Tôi vẫn yêu tiền. Dù nó mang đến hạnh
phúc hay đau khổ, đồng tiền vẫn là người vợ, người tình và người bạn
tuyệt vời. Nhưng tôi cũng không bao giờ quên những phúc lộc không cần có
tiền, không cần mua hay thâu tóm. Chẳng hạn cuốn truyện The Catcher On
The Rye và Dr. Zhivago tôi tình cờ đọc lại sau 40 năm, vào một buổi
chiều đi lạc vào thư viện ở New Delhi. Tiếng cười trong trẻo của đứa con
trai ở phòng cạnh bên khi hắn thì thầm với bạn gái qua điện thọai về
chuyến đi chơi của hai cha con ở New York. Khuôn mặt rực rỡ của một
người con gái tóc vàng trong một buổi sáng mùa thu qua công viên
Luxembourg nhìn lá vàng.
Tôi hiểu lời của Sartre rằng,” Chúng ta
nô lệ cho những gì mình sở hữu” (We are possessed by what we possess).
Và tôi vẫn xin được nói với tiền như một bài nhạc tình nào đó của Trịnh
Công Sơn,” Dù đến rồi đi, tôi cũng xin tạ ơn người, tạ ơn đời, tạ ơn
ai…đã cho tôi còn những ngày ngồi mơ ước.. .”
Dr. Alan Phan, Chủ Tịch Quỹ Đầu Tư Viasa
7 August 2011
No comments:
Post a Comment